Syrah in Valais groeit uit tot het druivenras van de toekomst

Valais (of Wallis in het Duits) is “un vrai jardin des vignes”, zegt Robert Taramarcaz van Domaine des Muses in Sierre, het hart van AOC Valais. In het grote aantal toegelaten druivenrassen, waaronder een flink aantal autochtone, ligt enerzijds de regio’s identiteit, anderzijds maakt het de beeldvorming naar buiten toe wat wazig. Klimaatverandering kan mogelijk een handje helpen om het profiel van Zwitserlands druivenparadijs aan te scherpen.

Met 1300 hectare, 28 procent van het totale oppervlak aan wijnstokken, is pinot noir Wallis’ meest aangeplante ras. Maar door de oplopende zomertemperaturen – Wallis kent een bovengemiddelde temperatuurstijging als gevolg van klimaatverandering – en een toenemend aantal hittedagen is het steeds moeilijker om de alcoholische en fenolische rijpheid van de vroegrijpende druiven zoals pinot noir samen te laten vallen. Anders gezegd, de suikeropbouw gaat te snel, en de rijpheid van de tannine blijft achter. Dit compliceert het maken van evenwichtige wijnen, zeker aan de hete rive droite (rechteroever) van de Rhône waar de meeste wijngaarden liggen. Chosy Chanton van Chanton Weine en Marie-Thérèse Chappaz van Domaine Chappaz bevestigen het beeld: alleen op het noorden gerichte hellingen zijn nog geschikt voor pinot noir.

Te veel toegelaten rassen
Robert Taramarcaz ziet ook nog een ander probleem in Wallis. Veel wijngoederen zijn kleinschalig en beschikken over kleine percelen met een grote diversiteit aan druivenrassen. Omdat er in Wallis bovendien traditioneel vooral monocépages gemaakt worden, bottelen producenten dus veel verschillende wijnen. Goed voor de diversiteit, maar naar buiten toe is het niet altijd duidelijk waar de appellation voor staat.

Taramarcaz ziet daarom graag dat het aantal toegelaten druivensoorten voor AOC-wijnen omlaaggaat, het liefst van de huidige 55, naar maximaal 15. Dat is niet eenvoudig. Het beplanten van een wijngaard is tenslotte een grote investering en de wijnstokken gaan voor decennia de grond in. Bovendien vormt de rijkdom aan autochtone rassen een kernonderdeel van de regionale identiteit. Die wil Taramarcaz dan ook behouden. Zeker voor warmte minnende rassen, zoals bijvoorbeeld cornalin en humagne rouge, ziet hij een belangrijke rol. Maar het aantal toegelaten internationale rassen mag omlaag. Twee of drie in plaats van de huidige twintig is voldoende, volgens Taramarcaz. Waarom pinot noir als er in Zwitserland al zo veel uitstekende Pinot Noir gemaakt wordt, vooral in het koelere gebied rondom Neuchâtel en in Graubünden?

Speelruimte
Het in samenhang bekijken van deze twee zaken, kan op termijn misschien tot een oplossing leiden. Hier komt syrah om de hoek kijken. Dit ras houdt van een beetje warmte. Veelzeggend: bij Marie-Thérèse Chappaz groeit de syrah in de Combe d’Enfer, oftewel de vallei van de hel. Daarnaast rijpt syrah later dan pinot noir en bouwt het niet zo snel suiker op, waardoor het makkelijker is om kwalitatief goede druiven te oogsten. Bovendien heeft syrah, zoals Sarah Besse van wijngoed Gérald Besse uitlegt, nog de nodige speelruimte. Momenteel knipt zij de schouders en de punt van veel syrahtrossen in juli weg. Die rijpen langzamer en bevatten meer zuren. Wegknippen leidt tot een gelijkmatigere ontwikkeling en meer concentratie. Maar als de temperaturen verder oplopen, zegt Besse, is het misschien beter om de schouders en de punt te behouden.

Bergen brengen elegantie
De goede kwaliteit van de Walliser Syrah laat zien dat hier een grote kans ligt. Met een knipoog naar Frankrijk spreekt Jean-René Germanier van het gelijknamige wijngoed graag van Rhône Supérieur, een naam die je eigenlijk gebruikt om te verwijzen naar de bovenloop van de rivier, het Zwitserse deel dus. Of de wijnen inderdaad superieur zijn aan die van de beroemde Franse appellations is persoonlijk. Taramarcaz vertelt me dat zijn collega’s uit Cornas, Hermitage en de Côte-Rôtie de Zwitserse Syrahs “trop épicés” (te kruidig) vinden. Wellicht wat meer Saint-Joseph dan Hermitage? Inderdaad zijn de kruidig-groene elementen in veel Zwitserse Syrahs duidelijk aanwezig, maar “de bergen brengen elegantie,” vult Germanier aan. Gezien het soms zeer krachtige karakter van de Franse Syrahs, kan de alpiene elegantie van de Walliser wijnen ook een pluspunt zijn. De besten zijn op z’n minst een prachtige aanvulling op de stroomafwaartse Syrahs.

Areaal vernegenvoudigd
Eigenlijk is iedereen die ik sprak het erover eens dat syrah de toekomst heeft. Momenteel is er slechts 172 hectare mee beplant. Dat mag dan zo’n 85 procent van alle Zwitserse syrah zijn, het is slechts 3,6 procent van het oppervlak van alle Walliser wijngaarden. Hoewel het areaal aan syrahstokken in de laatste dertig jaar vernegenvoudigd is, is er dus nog ruimte voor verdere uitbreiding. Met enige doortastendheid van de Walliser wijngemeenschap kan syrah op termijn, samen met de rassen humagne rouge en cornalin, het hart van de Walliser rode-wijnidentiteit gaan vormen.

PROEFNOTITIES

Swiss Wine Valais en verschillende individuele producenten stuurden mij 17 flessen Walliser Syrah. Daarnaast (her)proefde ik nog eens 27 Syrahs tijdens een driedaags bezoek aan Wallis en tijdens het driedaagse evenement van Mémoire des Vins Suisses in Lugano. Hieronder staan de proefnotities van de door mij best gewaardeerde Syrahs.

Domaine des Muses, Syrah Réserve 2019 – Evenwicht, harmonie en finesse zijn onderdeel van Robert Taramarcaz’ handschrift. Kalkhoudende bodems. Relatief vroege oogst (Sierre is een van de warmste delen van Wallis), lichte extractie (mede vanwege de koele jaargang), 13,5% abv, 18 maanden in barrique.
Fijne bosbes, wat gedroogde garrigue-achtige kruiden, en de geur van rozen domineren het palette aan aroma’s, in de mond gecomplementeerd door wat droog fruit, een vaag vleugje vanille en chocola en een miniem beetje kersenyoghurt. Poederachtig tannine en presente zuren bepalen de structuur. Heel mooi!

Jean-René Germanier, Cayas Syrah Réserve 2007 – De jaargang 2007 was koel en is daardoor eleganter dan andere. Schistrijke bodem. Druiven komen van drie percelen en worden samen vergist. 1 jaar in deels nieuwe barriques, tegenwoordig is dat 2 jaar. Germaniers stijl is krachtig en wordt gekenmerkt door stevige extractie.
Gedroogde pruimen en vijgen, lavas en andere kruidigheid, wat zwarte olijven, beetje leer en teer, en nog steeds frisse donkere bessen. Zachte (deels gepolymeriseerde) tannine. Licht peperige, lange afdronk. Complex en groots maar met elegantie.

Domaine Chappaz, Grain Syrah 2018 – Marie-Thérèse Chappaz werkt biodynamisch. Granietbodems. “Ieder stadium van de vinificatie is zo natuurlijk mogelijk, gebruikmakend van inheemse gisten en zo min mogelijk input van buitenaf.”
Rijpe donkere bessen op de neus, ietsje gedroogd fruit, beetje drop, wat olijf, floraal, snufje zoete specerijen. Dichte poederachtige tannine. Nog jong. Rijkdom en complexiteit gepaard aan finesse en frisheid.

Histoire d’Enfer, Syrah l’Enfer de la Patience 2017 – Histoire d’Enfer is een jong, ambitieus wijngoed, in conversie naar een biologische werkwijze. Wijnmaker Elio Moreno’s wijnen hebben een ziel. Deze Syrah is een blend van de beste wijngaarden en de beste vaten. Eén jaar in gedeeltelijk nieuwe, 600-liter eikenhouten vaten. Geen klaring, lichte filtering.
Geconcentreerde maar niet overdadige aroma’s en smaken van bosbessen en ander donker fruit, licht kruidig, wat koffie en cacao, ietsje kalkig-mineraal, royale filigrane tannine, frisse, lange afdronk.

Chanton Weine, Syrah 2019 – Druiven bij optimale rijpheid geplukt, trossen worden ontsteeld, 10 dagen koude maceratie, 1 jaar in gebruikte eiken vaten van 400 en 500 liter. Chanton is een specialist in zeldzame Zwitserse rassen. Het is het enige wijngoed ter wereld dat Eyholzer Roter, Himbertscha en Lafnetscha heeft aangeplant.
De Syrah 2019 is vol fruit (cassis, blauwe bes) en heeft een stenig-minerale frisheid. Daarnaast kan je een vleug viooltjes, wat cederachtige en kruidige aroma’s, ietsje teer en koffie aantreffen. De tannine is zacht en fijn, maar aanwezig. Rondheid, complexiteit, lengte.

Gérald Besse, Syrah Les Serpentines 2020 – Het wijngoed ligt aan de uiterste westkant van het Rhônedal. Graniet is hier het belangrijkste gesteente. Vergisting, malolactische omzetting en rijping in eiken vaten (20 procent nieuw), 1 jaar in roestvrij staal.
Gérald Besse maakt drie Syrahs. Les Serptentines is slank, elegant, finesserijk en zeer drinkbaar. Koele donkere bessen, licht aards en houtig-kruidig, piepklein beetje vanille.

Benoît Dorsaz, Syrah de Fully Quintessence 2015 – Spontane vergisting met deels hele trossen, korte koude maceratie, 1 jaar in barrique (20 procent nieuw), 6 maanden in roestvrij staal.
Aroma’s en smaken van donkere bessen zijn wat terughoudend. In de verte ook wat gedroogde pruimen en een jeneverbes. Mooie balans tussen kracht, intensiteit en verfijnheid. Concentratie, maar niet machtig. Doet vaag denken aan een Pinot Noir.